De stap naar een community voor procesbouwblokken

Tijdens het Fieldlab van 11 november stond één vraag centraal: hoe zorgen we dat gemeenten niet langer ieder hun eigen digitale wiel uitvinden? Verschillende gemeenten en leveranciers kwamen samen om te praten over een gedeelde toekomst voor gemeentelijke processen.

Of het nu gaat om een verhuizing, een melding of een huwelijk: de onderliggende stappen zijn overal grotendeels hetzelfde. Toch bouwt en beheert elke gemeente die stappen nu nog op haar eigen manier. “Zonde”, zegt Joeri Diederen, oprichter en expert van Raakvlak Advies. “We kunnen dit slimmer doen. Samen.”

Waarom samenwerking nodig is

De bijeenkomst draaide om de zogenoemde procesbouwblokken: herbruikbare stapjes binnen gemeentelijke dienstverlening. “Een bouwblok is een zelfstandig proces dat door meerdere dienstverleningsprocessen aangeroepen wordt”, legt Joeri uit. “De processen die bijvoorbeeld zorgen dat data goed worden opgeslagen – zoals het registreren van een zaak, taak of product – zijn bij uitstek te standaardiseren. Daardoor kunnen andere gemeenten sneller stappen zetten. Dat maakt het bouwen en beheren van processen veel eenvoudiger.”

“Iedereen voelt dat dit nodig is. De uitdaging is om het nu ook echt te gaan doen.”

Raakvlak helpt de gemeente Rotterdam bij de ontwikkeling van zulke bouwblokken. “Rotterdam heeft daar flink in geïnvesteerd,” vertelt Joeri. “Ze hebben baat bij een uniforme en gestandaardiseerde configuratie, zodat het platform eenvoudig te beheren blijft. Want als alles kan, zijn kaders goud waard.”

Gemeenten delen die basis weliswaar online, maar leggen telkens een ander accent, waardoor kleine doublures ontstaan die lokaal beheerd moeten worden. “Het is zonde om steeds weer apart dingen te ontwikkelen.”

Van pilot naar community

Die gedachte leidde tot een oproep van Raakvlak om een community te vormen rond de procesbouwblokken. Gemeenten die gebruikmaken van het GZAC-platform, zoals Den Haag, Utrecht, Eindhoven, Alkmaar, Sittard-Geleen en Rotterdam, werden uitgenodigd om mee te denken. “We kregen veel enthousiaste reacties”, zegt Joeri. “Tijdens het Fieldlab hebben we gekeken of we samen die volgende stap kunnen zetten.”

Zo kunnen ze processen sneller uitrollen en beheren, met minder foutgevoelig maatwerk. “Als er iets verandert in een register of taaktype, wil je niet dat één gemeente dat moet aanpassen,” zegt Joeri. “Het moet landelijk goed geregeld zijn. Zo’n gedeelde basis schept ook de voorwaarden om uiteindelijk hele ketenprocessen te kunnen delen.”

Samen leren en bouwen

Een inspirerend voorbeeld is het NL Design System. “Daar beheren overheidsorganisaties samen de UX-richtlijnen voor websites,” legt Joeri uit. “Iedereen gebruikt dezelfde componenten, maar met ruimte voor eigen stijl én input op die componenten. Dat principe willen wij ook toepassen op procesbouwblokken: een gedeelde repository met kwaliteitskenmerken, waar gemeenten samen eigenaar van zijn.”

Raakvlak is daarnaast in gesprek met partners als Ritense om te onderzoeken hoe de bouwblokken technisch makkelijker toepasbaar worden. “Misschien moeten ze direct vanuit het GZAC kunnen worden ingeladen,” zegt Joeri. “En het zou mooi zijn als beheerders automatisch een melding krijgen bij een update van een bouwblok. Dat verlaagt de adoptiedrempel enorm. Als iedereen dezelfde bouwstenen gebruikt, wordt uitrol en onboarding op het platform een stuk schaalbaarder.”

De volgende stap

Het Fieldlab markeerde een belangrijke stap richting een gedeelde toekomst. Gemeenten erkennen de meerwaarde van samenwerking, en de eerste lijnen voor een community zijn uitgezet.

“Iedereen voelt dat dit nodig is,” besluit Joeri. “De uitdaging is om het nu ook echt te gaan doen.”

Meedoen? Mail joeri@raakvlakadvies.nl