Vertegenwoordiging in de digitale wereld

Hoe regel je iets voor iemand die dat zelf niet kan of mag? De meeste gemeentelijke processen zijn ingericht op inloggen met je eigen DigiD, niet op inloggen namens een ander. En dat wringt, zeker in situaties waarin iemand onder bewind staat of een curator heeft.

Binnen het programma Digitale Toegankelijkheid werkt de gemeente Rotterdam aan een voorziening waarmee inwoners anderen tijdelijk of structureel kunnen machtigen om namens hen digitale zaken te regelen. Raakvlak denkt mee over hoe je dat technisch goed verankert, zonder de menselijke maat uit het oog te verliezen.

Een probleem dat al jaren speelt

De aanleiding ligt in een herkenbare praktijk. Sommige inwoners kunnen hun geldzaken of aanvragen niet zelf doen en hebben iemand die ze machtigen, of een bewindvoerder of curator. Die moet dan namens de inwoner digitaal inloggen bij de gemeente. Maar daarvoor bestaat eigenlijk geen goede voorziening. In de praktijk betekent het vaak dat DigiD-gegevens worden gedeeld, met alle risico’s van dien."

"De bestaande voorzieningen werken niet optimaal in de Common Ground-keten", zegt Joeri Diederen van Raakvlak. "Daar is ons digitale landschap nog niet op ingericht."

Puzzels op meerdere niveaus

Vanuit Raakvlak zijn we betrokken bij het opzetten van de keten achter deze nieuwe voorziening. In de basis lijkt het simpel: iemand machtigt een ander om bepaalde zaken te regelen binnen een afgebakend thema of periode. Maar zodra je inzoomt, duiken de vragen op. Wat zijn de kaders?

Wie mag een ontvangstbevestiging krijgen, de inwoner of de vertegenwoordiger? Wat mag een gemachtigde eigenlijk allemaal zien? Wat gebeurt er als de machtiging afloopt terwijl een zaak nog loopt? En hoe leg je juridisch vast dat iemand daadwerkelijk gerechtigd is om namens een ander op te treden?

In de huidige registers ontbreken dit soort eigenschappen voor vertegenwoordigingsrollen. We werken aan oplossingen die technisch kloppen, en juridisch houdbaar zijn.

Registers klaar maken voor de praktijk

Om dit goed te regelen, denken we mee over een uitbreiding van Open Zaak, het register waarin gemeenten hun zaken vastleggen. Daarin moeten straks ook machtigingen, rollen en thema’s op een eenduidige manier kunnen worden verwerkt. Het is een technische puzzel met veel menselijke kanten.

Wat in Rotterdam begint, kan straks veel breder worden toegepast. De voorziening is zó opgezet dat ook andere gemeenten ermee kunnen werken. Daarmee krijgt digitale vertegenwoordiging eindelijk de plek die het verdient binnen het gemeentelijk dienstverleningslandschap.

"Het is soms zoeken, soms ook filosoferen”, zegt Joeri. "Maar als het lukt, maken we dienstverlening toegankelijker voor iedereen. Ook voor mensen die dat niet zelf kunnen regelen."